EDİMSEL KOŞULLANMA VE SKİNNER KUTUSU

Edimsel koşullanma özünde birinin bir davranışı o davranışa ilişkin ödül ve cezayla ilişkilendirerek ögrenmesidir.

Bir diger deyişle edimsel koşullanma edimsel davranışlar  , istenilen bazı şeyleri elde edebilmek yada hoşlanılmayan bazı şeylerden kaçınmak amacıyla yapılan ve çevrede bir şekilde değişiklik yaratan öğrenilmiş davranışlardır.

EDİMSEL KOŞULLANMA 4 BÖLÜME AYRILIR.

1-Pozitif pekiştireç:Varlığı,yapılakta olan davranışın gelecekte terarlanma olasılğını arttıran her türlü olaydır.(güzel yolla mesela farenin düğmeye basınca çikolata kazanması gibi)

2-Negatif pekiştireç:Azaltılması  yada sonlandırısı yapılmakta olan davranışın gelecekte tekarlanma olasılığını arttıran her türlü olaydır (kötü yolla mesala farenin dügmeye her bastıgında elektrik yemesi gibi :)

3-Ceza:Bir davranışın zayıflaması ve tekar etme ihtimalinin azalması sonucunda meydana gelir.

4-Sönme:Sonucunun olumlu yada olumsuz bir durum doğurmadığı durumlarda bir davranışın zayıflayıp yok olması.

SKİNNER’İN KUTUSU

1-Deneyi gerçekleştirmek için kutunun içine aç bir fare yerleştiriyoruz.Fare içerisinde dolaşırken manivelaya her dokunuşunda yiyecek verin.Fare kısa süre sonra manivelaya basınca yiyecek elde edebilecegini ögrenir.(pozitif pekiştireç)

2-Sonra fareyi bir kutuya koyun ve ayaklarına hafif bir elektirik şoku verin (negatif pekiştireç)fare eğer manivelaya basarsa şoku kesin.Fare şok yememek için manivelaya basması gerektiğini ögrenir.

3-Kutuya bir fare yerleştirin ve manivelaya her dokunuşunda hafif bir elektirik şoku verin (ceza)Böylece olumsuz koşuldan dolayı farenin manivelaya dokunma davranışı zayıflayacaktır.

4-Fareyi kutuya koyun be manivelaya dokunduğunda ne yiyecek verin nede elektirik şoku.Fare manivelayı hiçbir şeyle ilişkilendiremeyecek ve davranış zayıflayacaktır.(Sönme)

Davranışçılık zamanla popileritesini yitirsede B.F.Skinner in etkisi inkar edilemez.Onun edimsel teknikleri ruh sağlığı uzmanları için tedavi sürecinde hala hayati önemini sürdürmektedir.Ayrıca ödül ceza fikirleri köpek terbiyesinde hala kullanılmaktadır…

      PAVLOVUN KLASİK KOŞULLANMASI

Sindirim süreçlerini ve otomatik işlevlerle sinir sistemi arasındaki ilişkiyi göstermek için deneyler yapan Pavlov neredeyse kazayla keşfetmiştir klasik koşullanmayı.

Klasik koşullanmadan önce Pavlovun en önemli kavramlarından bir tanesi olan koşullu refleksi keşfetmiştir. 1930 lu yıllarda pavlovun koşullu refleks araştırmaları insan psikozlarını açıklamak için kullanıldı.

KOŞULLU REFLEKS : Bir uyaranın normal olarak tepki veren başka bir uyaranla eşleşmesi sonucunda daha önceki ilgisiz uyaran ile ilişkili olarak ortaya çıkan tepki.           

KLASİK KOŞULLLANMA : Genel olarak klasik koşullanma bir uyarıcı tarafından uyandırılan bir tepkinin daha önce nötr olan farklı bir uyarıcıyla eşleşmesini içermektedir.

Pavlov un klasik koşullanmasının dört temel unsuru vardır.

Koşulsuz uyarıcı (uncanditiored stimulus)  US : Bir tepkin oluşmasında rol oynayan davranış yada etkiye ‘’uyarıcı’’ denir.Uyarıcının otomatik olarak bir çeşit tepki üretmesine  ‘’ koşulsuz uyarıcı’’ denir.

Örneğin yemeği gören köpeklerin salya salgılaması burada koşulsuz uyarıcı yemek.

Koşulsuz tepki (uncanditioned response) UR :  Koşulsuz uyarıcı sonunda ortaya çıkan tepki Doğal bilinçsiz bir tepkidir.

Örneğin yemeği gören köpeğin salya salgılaması koşulsuz tepki salya salgılamak.

Koşullu uyarıcı (conditioned stimulus) CS :  Doğal bir uyarıcı (bir tepkiyle ilişkisi olmayan bir uyarıcı)koşulsuz bir uyarıcıyla ilişkili hale gelirse koşullu tepkiye sebeb olur . Buna koşullu uyarıcı denir.

Koşullu tepki (conditioned response) CR :  Bu daha önceden,doğal uyarıcıdan ögrenilen bir tepkidir.

Her ne kadar popüler kültürde köpekleriyle tanınmış olsada Pavlov un araştırmasının önemi salya üretiminin çok ötesine gider. Onun koşullanma ve öğrenilmiş tepkiler konusundaki bulguları , insanlardaki davranışsal modifikasyonun anlaşılmasında ve panik bozuklukluklar,endişe bozuklukları,fobiler,gibi ruh sağlığı meselelerinde tedavi geliştirme hususunda büyük rol oynamaktadır.